Bài toán hỏi về "chữ số khác không đầu tiên trong tích các số từ 1 đến 99". Bài này chỉ cần kiến thức cấp trung học cơ sở nhưng phải suy luận hơi phức tạp một chút. Không biết học sinh lớp 10 thông thường ở Việt Nam có bài tập kiểu này không? Nhiều người cho rằng dạy toán chỉ nên tập trung vào các kiến thức liên quan đến ứng dụng. Bài tập trên không liên quan gì đến đời sống. Thế bên Pháp ra bài tập này làm gì nhỉ?
GS.TSKH Ngô Việt Trung - nguyên viện trưởng Viện Toán học Việt Nam, một nhà đại số học hàng đầu thế giới, rất tâm huyết với phong trào học Toán và nghiên cứu khoa học của nước nhà.
Thực ra, vai trò môn toán trong học phổ thông là dạy suy luận! Nhiều giảng viên lâu năm ở các trường đại học trong nhiều ngành khác nhau phản ánh là sinh viên bây giờ không giải hay trả lời nổi các bài tập hay câu hỏi mang tính suy luận mà hầu hết sinh viên nhiều năm trước đây đều làm được. Học sinh bây giờ chú trọng đến “đoán mò”, biết nhưng không hiểu. Chả trách thứ hạng trung bình của đội tuyển thi Olympic toán quốc tế của Việt Nam trong 10 năm qua thua Thái Lan. Nếu so sánh thời lượng học toán ở bậc phổ thông thì học sinh Việt Nam bây giờ học ít hơn Thái Lan. Suy rộng ra thì trình độ nhân lực của Việt Nam so với các nước xung quanh sẽ ra sao trong kỷ nguyên 4.0? Các nhà quản lý giáo dục nghĩ gì khi cho thi trắc nghiệm và giảm thời lượng học toán ở bậc phổ thông.
Nhân chuyện Toán lại lạm bàn chuyện Văn. Cũng trong chuyến đi Pháp vừa qua, con của một đồng nghiệp đang học lớp 8 cho biết được giao đọc 30 cuốn tiểu thuyết. Cậu ấy có thể nói về tác phẩm của nhiều nhà văn nổi tiếng thế giới, trong lúc các bạn trẻ ở Việt Nam hình như không biết gì đến văn học nước ngoài. Tôi có cảm tưởng ở bậc phổ thông họ học nhiều phần ngữ văn mà ít phần văn học. Nếu chỉ học ngữ văn thôi thì làm sao có thể nói và viết một cách văn vẻ được. Một giảng viên ở Đại học Xã hội nhân văn nói với tôi nhiều sinh viên hiện nay không biết nói và viết!
Gặp gỡ GS.TSKH Ngô Việt Trung bên lề hội thảo Hội Toán Học Việt Nam, đầu xuân 2023
Nhân câu chuyện của GS. Ngô Việt Trung, để kết lại cho bài viết tôi cũng xin chia sẻ rằng: Những bài toán trong sách vở có thể mai này không xuất hiện hoặc ít có ứng dụng thực tiễn với một số bạn nhưng thực sự cách suy nghĩ, tư duy của người đã trải qua việc học Toán làm Toán đó, sự cẩn trọng, tỉ mỉ, kiên nhẫn được tôi rèn đó giúp chúng ta rất nhiều khi đối mặt với các bài toán thực tế trong công việc, trong cuộc sống thường nhật.
Vì thế nói gì thì nói, ta không nên phủ nhận vai trò của toán học. Nó thực sự đã ngấm, len lỏi, đi đến từng ngõ ngách của đời sống xã hội, theo ta trên mọi nẻo đường mà đôi khi chúng ta không hoặc cố tình không nhận ra...
Nguyễn Kim Sổ
Hội Toán học Việt Nam